"Orhan Gazi zamanında Bursa’nın alınmasıyla Osmanlılar saray yaşantısına özenerek geleneksel giysilerinin yerine ipekliden yapılmış lüks giysi ve dokumalar kullanmaya başlamışlardı. Çünkü gelişme döneminde Osmanlılar, Bizans’tan kız alıp vererek Bizans’la içli dışlı olma yolunu tutmuşlar ve etkilenmişlerdir. Saray Dokumaları, başta Bursa şehri olmak üzere başkentlik yapmış Edirne ve İstanbul’da şehzade kentleri olan Manisa, Trabzon, Amasya’da; ayrıca Alanya, Antalya, Eskişehir, Kocaeli, Erzurum, Diyarbakır gibi İpek Yolu üzerindeki merkezlerde malzemeler hazırlanır ve dokunurdu. Bu merkezlerin pek çoğunda ipek, ipekli ve kıymetli dokumalardan vergi alan mizanlar vardı. Devletin zenginliği, Saray Dokumaları’yla gösteriş ve saltanat göstergesi amacında kullanılmıştı. Kemha, Seraser, Diba, Zerbaft, Kadife, Çatma, İstüfe, Münakkaş, Hatayi, Sevayi, Şip, Car gibi renkli motifli, kadife ve çatma türü rölyef desenler dokunmuştur. Düz dokumalar ise renkli iplikler ile Anavata, altın ipliklerle Dival, Suzeni, Bindallı, Tepebaşı, Sarma türü teknikler ve işlemelerle süslenmiştir. Lale, üç benek, karanfil, hatayi, penç, rumi, yaprak, bindallı, bulut motifi gibi geleneksel Türk motifleri belirli tarzlarda hazırlanırdı. Kullanılan motifler, diğer saray sanatı dallarında görülen motiflerdi. Motiflere göre kumaşın cinsi değişmekteydi. Özellikle Seraser, Kemha, Serenk, Çatma, Zerbaft, Hatayi gibi kumaşlar çok kullanılmıştır.
Bu giysilerin en anlamlısı kaftanlardı. Padişah giysileri ülkedeki en ünlü terzilere diktirilirdi. Bu giysiler giyenin zenginliğini ve gücünü gösterirdi. Saray dokumalarında önceleri altın ve gümüş teller kullanılmıştır. Daha sonraları üretim giderini azaltmak için kılaptan kullanılmıştır. Kumaşlar özenle dokunmuş, ülkenin en iyi ustalarına ısmarlanırdı. Osmanlı Saray Dokumalarının motif, desen, kompozisyon ve renkleri, zenginliğin ve kuvvetin göstergesi olarak yapılırdı. Saray dokumalarının süslemelerinde en pahalı malzemeler olan altın, gümüş ve ipek ısrarla kullanılmıştır. Bu yüzden ipek üretimi ve ticareti önemliydi. Naima Tarihi’ne göre, 16. yüzyılda her yıl İran’dan Osmanlı’ya 200 yük ipek veriliyordu. Altın, gümüş ve ipeğin devlet kontrolü altında işlendiğini günümüze kalmış olan Esnaf Narh Defterleri’nden öğreniyoruz. Ayrıca Şer’iye Sicilleri, Tereke Defterleri, gezgin ve tüccarların mektup ve notları, ipek ticaretine ve saray sanatına ışık tutan kaynaklardır.
Saray kumaşlarının süslemeleri teknoloji paralelinde değişkenlikler gösterir. Önceleri malzeme kalitesini ön planda tutan düz dokumalar ve düz renk boyanmış saf ipek, yün, keten ve pamuk kumaşlar yanında iki veya daha çok renkli yahut iki farklı malzemenin kullanımıyla oluşturulan çizgi temelinde sonsuz çeşitteki çizgili dokumalar dokunmuştur. Sarayda göçebe kültürünün azalması ve dokuma tekniğinin gelişimi sonucu, saray dokumalarının desenleri çeşitlenerek zenginleştiği izlenir."
Sayfalar
Osmanlı Saray Dokumaları
Posted by
little drop of poison
On
Osmanlı Saray Dokumaları, Senem Uğurlu,http://www.carpetrium.com/osmanli-saray-dokumalari-makalesi-96.html
Categories:
Tarih: Osmanlı